Loading...
Türkiye İstatistik Kurumu, ekonomik, sosyal, çevresel ve toplumsal yapının genel görünümünün ortaya konulmasında etkin rol oynayan bir kurum olarak, temelde bu alanlarda alınacak kararların etkililiğinin ve uygulanabilirliğinin artırılmasında önem arz eden istatistiksel verilerin uluslararası metodolojiye ve standartlara uygun olarak üretiminin ve sunumunun geliştirilmesine ve bu alanda uzun yıllar sonucunda oluşmuş bilgi birikiminin aktarılmasına yönelik olarak uluslararası alanda işbirliğine açık bir politika izlemektedir. Bu kapsamda TÜİK, uluslararası kuruluşlarla ikili ve çok taraflı işbirliği faaliyetlerine önem atfetmekte ve söz konusu kuruluşlarla gerçekleştirilmesi öngörülen faaliyetlerde aktif bir tutum izlemektedir.
Özellikle 1990’lı yıllarda yaşanan siyasi, sosyal ve ekonomik gelişmelerin sonucunda işbirliğinin öneminin artması ile birlikte TÜİK de yaşanan gelişmelere hızla adapte olarak uluslararası platformda etkin bir rol almak üzere uluslararası kuruluşlar ile daha yakın bir işbirliğine girmiştir. Bu kapsamda, 1993 tarihinde Kurumumuz bünyesinde İstatistik Veri ve Ekonomik Bilgi Değişimi Merkezi'nin kurulmasıyla Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ) ile, 1998 yılında ilk “Ulusal Odak Noktaları Toplantısı’nın” Kurumumuz ev sahipliğinde Ankara’da düzenlenmesi ile Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (ECO) ile, 2000 yılından bu yana, İslam Konferansı Örgütü’ne (OIC) üye olan 57 ülkenin istatistik amaçlı araştırma ve eğitim faaliyetlerinin koordine edilmesi için kurulan SESRIC (İslam Ülkeleri İstatistik, Ekonomik, Sosyal Araştırma ve Eğitim Merkezi) ile işbirliği faaliyetleri yoğun bir şekilde devam ettirilmektedir.
Bunlara ilave olarak, 1994 yılı itibariyle; Birleşmiş Milletler Asya-Pasifik Ekonomik ve Sosyal Komisyonu (UNESCAP), Birleşmiş Milletler İstatistik Birimi (UNSD), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE), Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası ile işbirliği çalışmaları ortaklaşa düzenlenen eğitim programları/seminerler, danışmanlık hizmetleri aracılığıyla aktif bir şekilde sürdürülmektedir.
TÜİK, özetle ifade etmek gerekirse, uluslararası kuruluşlarla işbirliğine büyük önem atfetmekte ve yapılan işbirliği çalışmaları ile birlikte metodolojik çalışmaları daha yakından takip etmekte, teknolojik değişimlere bağlı olarak bilgi altyapısını hızla güçlendirmekte, kurumsal kapasitesini önemli ölçüde artırmakta, günümüzün değişen veri taleplerini daha kapsamlı, zamanlı bir şekilde karşılayabilmekte ve bu alanlardaki tecrübelerini ve bilgi birikimini, her geçen gün artan talebe istinaden üçüncü ülkelerle paylaşmaktadır.
TÜİK ile Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) arasındaki ilişkiler, Türkiye-Avrupa Birliği (AB) ilişkileri ile aynı yörüngede ilerlemektedir. Bu çerçevede TÜİK-Eurostat ilişkileri, 1993 yılında imzalanan "İşbirliği Protokolü" ile başlamış ve Türkiye’nin AB’ye aday ülke olarak ilan edildiği Aralık 1999'daki Helsinki Zirvesi'nden sonra artan bir hızla devam etmiştir. Adaylık sürecinin ardından, 3 Ekim 2005 tarihinde başlayan katılım müzakerelerinin ikinci aşaması olan "Tarama Süreci" 20 Ekim 2005 tarihinde başlamıştır. Eurostat, Avrupa İstatistik Sistemine tam uyumun sağlanabilmesi için istatistik müktesebatı listesini Mayıs 2006'da TÜİK'e göndermiştir. Bu tarihten itibaren TÜİK, Avrupa Birliği (AB) İstatistik Mevzuatına uyum düzeyini artırmak için önemli çalışmalar gerçekleştirmiştir.
Bu çerçevede TÜİK’in istatistik alanındaki faaliyetleri, Eurostat’ın aday ülkelerin AB istatistik sistemine uyum düzeyini belirlemek ve bu alandaki ilerlemelerini takip edebilmek için geliştirmiş olduğu İstatistiksel Yönetim Bilgi Sisteminin (SMIS+) bir parçası haline gelmiştir. Buna ek olarak, Eurostat tarafından, TÜİK’in AB İstatistik Müktesebatı ve Avrupa İstatistikleri Uygulama Esaslarına (Code of Practise-CoP) uyum düzeyini belirlemek amacıyla Emsal Tarama çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Sonuç olarak, İkinci Emsal Tarama Raporunda belirtildiği üzere, TÜİK, diğer ulusal istatistik ofislerine kıyasla, CoP’a yüksek düzeyde uyumlu hale gelmiştir.
TÜİK, Avrupa İstatistik Sistemine tam uyumun sağlanması ve kurumsal kapasitenin artırılması kapsamında Avrupa Birliği tarafından finanse edilen program ve projeler yürütmektedir. Bu çerçevede, 2005 yılından bu yana Eurostat ile işbirliği içerisinde yedi IPA Çok Yararlananlı İstatistik İşbirliği Programı tamamlanmış olup, hâlihazırda bir programın uygulanmasına da devam edilmektedir. Bu programlar aracılığıyla istatistik alanında AB Müktesebatı ile uyumun iyileştirilmesi, istatistik üretiminde kalitenin artırılması ve karar verme mekanizmaları için gerekli istatistiki verilerin sağlanması amaçlanmaktadır. Söz konusu programlar doğrudan Eurostat ile imzalanan hibe sözleşmeleri aracılığıyla yürütülmekte olup teknik destek (toplantılara, seminerlere, konferanslara, yurtiçi/yurtdışı eğitim kurslarına ve stajlara katılım), uzmanlık faaliyetleri (çalışma ziyaretleri, danışmanlıklar) ve veri toplama projeleri olmak üzere üç bileşenden oluşmaktadır.
Diğer yandan, TÜİK IPA Programlamaları kapsamında Ulusal Programlar da yürütmektedir. Söz konusu Programlar ile TÜİK personelinin, AB istatistik standartları ve metodolojisi konularındaki bilgi düzeyi yükseltilmiş, Kurumun bilgi ve iletişim teknolojileri altyapısı yenilenmiş, TÜİK'in Türk İstatistik Sistemi içerisindeki koordinasyon rolü geliştirilmiş ve Kurumsal kapasitesi artırılmıştır.
TÜİK ile bazı uluslararası kuruluşlarla 2020 yılında imzalanan ve imzalanması planlanan işbirliği anlaşmaları bulunmaktadır. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) ile TÜİK arasında sürdürülen işbirliği çalışmaları çerçevesinde, 2019 yılında imzalanmış olan Mutabakat Zaptının yürütülmesini teminen nitelikli verinin, bilginin ve desteğin çocuk hakları için güçlendirilmesi amacıyla bir Çalışma Planı hazırlanmıştır. 11. Kalkınma Programı ve 2017-2021 Resmi İstatistik Programı önceliklerini dikkate alan söz konusu Plan, çocuklara ilişkin istatistik taleplerini daha etkin bir şekilde karşılayabilme amacına yönelik çalışmalar gerçekleştirilmesini hedeflemekte olup, 19 Haziran 2020 tarihinde imzalanmıştır. Bahse konu plan kapsamında gerçekleştirilmesi öngörülen faaliyetler, ülkemizde çocukların durumunun izlenmesinde ve çocuk haklarının savunulmasında istatistiklerin rolünün vurgulanmasında önemli görülmektedir.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ile TÜİK arasında erkek ve kadın arasındaki ücret farkının erkek ücreti içindeki yüzdesi olarak tanımlanan ve mevcut halde uluslararası standartlara uygun olarak üretilmekte olan cinsiyete dayalı ücret farkının farklı veri setleri kullanılarak üretilmesi amacıyla 06 Ocak 2020 tarihinde bir işbirliği protokolü imzalanmıştır. Protokolün imzalanmasını müteakip alanında uzman kişilerden oluşan bir çalışma grubu kurulmuş olup, cinsiyete dayalı ücret farkı ile annelik ücret farkının farklı anket verileri ve idari kayıt verileri kullanılarak hesaplanmasına yönelik metodoloji çalışmalarına başlanmıştır. Bu çalışmalar neticesinde İngilizce ve Türkçe olarak her iki dilde hazırlanan “Cinsiyete Dayalı Ücret Açığı” Raporu 30 Eylül 2020 tarihinde gerçekleştirilen çevrimiçi seminer vasıtasıyla kamuoyu ile paylaşılmıştır.
TÜİK ile Dünya Bankası arasında, gelişmekte olan ülkelerin istatistik kapasitelerinin iyileştirilmesine yönelik olarak ortaklaşa gerçekleştirecek teknik işbirliğinin çerçevesini belirlemek üzere hazırlanmış olan Mutabakat Zaptı 18 Ağustos 2020 tarihinde imzalanmıştır. Mutabakat Zaptı ile TÜİK’in istatistik alanında uluslararası norm ve standartlara tam uyum noktasında kaydettiği önemli aşamaya ilişkin tecrübelerinin ve bilgi birikiminin, Dünya Bankası ile birlikte düzenlenecek toplantı, seminer, konferans, eğitim, danışmanlık programları vasıtasıyla teknik yardım talep eden üçüncü ülkelere aktarılması amaçlanmaktadır.
